İstanbul Boğazı, Marmara Denizi ve Çanakkale Boğazı‘nı kapsayan Türk Boğazları‘nın geçiş rejimine ilişkin olarak tarihsel süreçte pek çok siyasi ve hukuki gelişme yaşanmıştır. Türk Boğazları sahip olduğu stratejik, siyasi ve ekonomik önem sebebiyle geçmişten günümüze büyük devletlerin ilgisini çekmiştir.

Türk Boğazları‘nın bugünkü geçiş rejimi ve hukuki statüsü 20 Temmuz 1936‘da imzalanan Montreux (Montrö) Boğazlar Sözleşmesi‘yle belirlenmiştir. Montreux rejimine gelinceye kadar Türk Boğazları‘nın geçiş rejimi tarihsel olarak birçok aşamadan geçmiştir. Bu tarihsel aşamalar ana hatlarıyla üç döneme ayrılmaktadır:

1) Boğazlar‘ın Osmanlı Devleti döneminde İstanbul‘un fethiyle birlikte Türklerin eline geçtiği 1453 yılından İngiltere’yle Kale-i Sultaniye Antlaşması‘nın imzalandığı 1809 yılına kadar olan dönem, boğazlarda mutlak Türk egemenliğinin olduğu dönemdir.(Mutlak kapalılık dönemi) (1453–1809)

2) İlk defa boğazlarla ilgisi olmayan 3. taraf devletlerin de Boğazlar Meselesinde yer aldığı, boğazların ikili antlaşmalarla düzenlenmesi dönemi(Sözleşmeci kapalılık dönemi) (1809–1841)

3) Boğazların ilk defa uluslararası bir statüye bağlandığı, Osmanlı Devleti’nin boğazlar üzerindeki hakimiyetinin son bulup boğazların koruyuculuğunun Avrupalı devletlere bırakıldığı, boğazların çok taraflı antlaşmalarla düzenlenmesi dönemi (Sınırları belirli açıklık dönemi) (1841-günümüz) Montreux sözleşmesinden önce Türk Boğazları bölgesinin hukuksal durumunu belirleyen belge 1923 Lozan Boğazlar sözleşmesiydi.Türkiye, Lozan Antlaşması‘yla birlikte imzalanan Boğazlar Sözleşmesi‘nin getirdiği kısıtlamalardan dolayı daima kaygı içinde bulunmuştu. Bu kaygılar sonucunda Türkiye Boğazlar üzerindeki doğal haklarını elde edebilmek için hukuksal yollar aramaya başlamıştır. Birçok konferans ve konseyde endişelerine dile getiren Türkiye en sonunda Milletler Cemiyeti‘nin, Kasım 1935‘teki toplantıları sırasında olumlu bir hava yaratmayı başarmıştır. Bu olumlu hava sonucunda Türkiye‘nin Boğazlar Sözleşmesi‘nin değiştirilmesi ile ilgili haklı  isteği  kabul edildi ve düzenlenen konferansta Türkiye‘nin tezleri üzerine görüşmeler başladı. Montreux konferansın sonunda , Konferansa katılan devletler tarafından 20 Temmuz 1936 tarihinde “Türkiye‘nin emniyeti ve Karadeniz sahildarı devletlerin Karadeniz‘deki emniyeti çerçevesi dahilinde” boğazların rejimini yeniden düzenleyen sözleşme imzalandı. Montreux Boğazlar sözleşmesi 29 madde , 4 ek ve 1 protokolden oluşmaktadır. Montreux Boğazlar Sözleşmesi‘nin Birinci Kısmında ticaret gemilerinin geçişine (Madde 2-7),İkinci Kısmında ise savaş gemilerinin geçişine (Madde 8-22), Üçüncü kısımda uçakların geçişine (Madde 23) ilişkin düzenlemeler, Dördüncü Kısımda ise Genel Hükümler(Madde 24-29) yer almaktadır. Montreux Sözleşmesi ile Türk Boğazları Türkiye‘nin egemenliğinde altında uluslararası ulaşıma açık bir su yolu statüsüne kavuşmuş olup, Lozan Boğazlar Sözleşmesi ile kurulmuş olan “Uluslararası Boğazlar Komisyonu” ve “askerden arındırılmış bölge” kaldırılmış ve Uluslararası Komisyonun yetkileri Türk Hükümetine aktarılmıştır. Böylece, Türkiye savaş ve barış zamanlarına göre geçiş rejimi değişen sözleşme sayesinde savaş zamanında askeri gemilerin geçişini kendi inisiyatifiyle belirleme hakkına sahip olmuş ve bu sözleşme ile önemli bir jeostratejik konum elde etmiştir. Montreux Boğazlar Sözleşmesi sadece ticaret ve savaş gemilerinin Türk Boğaz‘larından geçiş rejimini düzenleyen bir antlaşma değil aynı zamanda Türk dış politikasını güçlendiren oldukça önemli bir barış antlaşmasıdır. Bu barış sürecinin devamlılığının sağlanabilmesi için ,Türkiye Montreux Boğazlar sözleşmesinin hükümlerine zarar verecek , bozacak her türlü durumdan kaçınmaya önem vermektedir. Bu konudaki tutumunu sürdürmesi , Türkiye‘nin ve Karadeniz‘e kıyıdaş ülkelerin güvenliği ve Karadeniz‘in bir barış denizi olarak kalması açısından oldukça büyük bir önem taşımaktadır.